Sıcak Havalar, Sağlık Riskleri ve Korunmaya İlişkin Bilgiler

Toplum İçin Bilgilendirme Serisi

(08.08.2015)

Yaz aylarını yaşadığımız günlerde sıcak havanın sağlık açısından risklerine ilişkin bazı bilgiler ve uygulanabilir öneriler aşağıda sunulmuştur:

1.      Sıcak hava dalgası son yıllarda toplum sağlığını geçmiş yıllara göre daha fazla tehdit etmektedir. Örneğin, 2003 yılında Avrupa’da ve 2010 yılında da Rusya’da bu nedenle pek çok insan hastalanmış ve/veya ölmüştür.[1] Avrupa’da 2003 yılında meydana gelen sıcak hava dalgası nedeniyle 70 000’den fazla kişinin yaşamını yitirdiği ifade edilmektedir.[2]

2.      Sıcak havalarda en fazla risk altında olan gruplar yaşlılar, çocuklar, kronik (süregen) hastalığı olanlardır. Özellikle kalp ve solunum sistemi hastaları sıcak hava dalgalarından daha fazla etkilenmektedirler. Aşırı sıcak havalarda polenlerin arttığı ve bu durumun da özellikle astım hastalığı açısından risk oluşturduğu bilinmektedir. Risk altındaki kişilerin bu açılardan izlenmesi önerilmektedir. Genç ve sağlıklı bireyler de sıcak havalardan çok yoğun fizik egzersiz yapmaları halinde olumsuz etkilenebilmektedirler.[3] Sıcak hava dalgasının inmeye bağlı ölümlerde artışa neden olduğuna dair kanıtlar mevcuttur.[4]

3.      Aşırı sıcaklar, sıcak çarpması denilen duruma neden olur. Vücut ısı dengesini ayarlayamadığında bu durumla karşılaşılır.  Vücut sıcaklığının çok yüksek olması (örneğin, ağızdan ölçülen ateşin 39°C’den yüksek olması), aşırı susama, hızlı nabız, kuru ve kırmızı deri, baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, mide bulantısı gibi belirtiler/bulgular görülebilir.[5] Bunların herhangi birisi görüldüğünde durumu yaratan ortamdan uzaklaşılması (etkilenen kişinin ortamdan uzaklaştırılması), vücut yüzeyinin su ile temas ettirilmesi gerekir ve eş zamanlı olarak en yakın sağlık kurumuna başvurulması uygun olur. Bilinç bulanıklığı/kaybı olan kişiye ASLA AĞIZDAN BİRŞEY VERİLMEZ !

4.      Korunmak İçin Ne(ler) Yapmalı?

a.      Sıvı tüketimi artırılmalıdır.

 i.      Alkol ve şeker içeriği olmayan sıvıların tüketimi tercih edilmelidir. Mide kramplarına neden olabileceği için çok soğuk içeceklerin de tercih edilmemesi önerilir.[6]

ii.      Kafeinli içeceklerin de vücuttan sıvı atımını artırdığı unutulmamalıdır.[7]

b.      Çok sıcak ve ağır yemeklerden kaçınmak uygun olur.

c.       Vücudu sıkmayan bol, hafif ve açık renkli giysiler tercih edilmelidir.

d.      Güneş gözlüğü, geniş kenarlı şapka gibi koruyu aksesuarların kullanılması önerilmektedir.

e.      Saat 11:00-15:00 arasında güneşe çıkılmaması uygundur. UV açısından saat 10:00-16:00 aralığının diğer zaman aralıklarına göre daha riskli olduğuna dair bilgiler de yer almaktadır.[8]

f.        Açık havada/dışarıda olunduğunda da gölgede olmayı tercih etmek gerekir.

g.      Hiç kimsenin pencereleri açık dahi olsa kapalı araçlarda kalmaması/bırakılmaması çok önemlidir. Özellikle çocuk ve yeti yitimi olanların bu koşullarda araç içlerinde bırakılmamasına çok dikkat edilmelidir. Araç içlerinde sıcaklık çok kısa sürede çok yüksek değerlere ulaşmaktadır. Evcil hayvanların da bu olumsuz koşul(lar)dan benzer şekilde etkileneceği unutulmamalıdır.

h.      Güneşin zararlı etkilerinden koruyucu ürünler kullanılması önerilmektedir.

i.      Bu ürünler krem, losyon, jel, vb. olabilir. Koruyucuların güneşin temas ettiği bütün vücut yüzeylerine güneşe çıkmadan yarım saat önce sürülmesi önerilmektedir.[9]

ii.      Koruyucuların düzeyinin belirlenmesi için “Güneş Koruyucu Faktörü Numarası (SPF)” bilinmesi önemlidir.

iii.      SPF numarasının 30 olduğu bir ürünün doğru kullanılması güneşte geçirilen her 30 dakika için 1 dakikaya eşdeğer Ultraviyole B (UVB) etkilenimi demektir. Ya da SPF kullanıldığında bir saatlik bir güneş ışınında 2 dakikalık bir UVB etkilenimi anlaşılmalıdır.[10]

iv.      Ürünün SPF numarası yükseldiğinde UVB’den korumanın daha yüksek olduğu anlaşılmalıdır.

 


[1] [Internet] Heatwaves and health. Guidance on warning system development. WMO and WHO publications, 2015. https://drive.google.com/file/d/0BwdvoC9AeWjUb2NHYVNyQU5QaW8/view?pli=1.

[2] [Internet]  http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs266/en/.

[3] [Internet] http://wwwnc.cdc.gov/travel/page/travel-to-hot-climates.

[4] Chen K, Huang L, Zhou L, Ma Z, Bi J, Li T. Spatial analysis of the effect of the 2010 heat wave on stroke mortality in Nanjing, China. Scientific Reports. 2015;5:10816. doi:10.1038/srep10816.

[5] [Internet]  http://emergency.cdc.gov/disasters/extremeheat/heat_guide-page-3.asp.

[6] [Internet] Heatwaves and health. Guidance on warning system development. WMO and WHO publications, 2015. https://drive.google.com/file/d/0BwdvoC9AeWjUb2NHYVNyQU5QaW8/view?pli=1, p 52.

[7] [Internet] http://ato.org.tr/bilgi/halk-icin-guncel-saglik-bilgileri/detay/3.

[8] [Internet] http://www.cdc.gov/media/subtopic/matte/pdf/summer_burned.pdf.

[9] [Internet] http://www.turkdermatoloji.org/files/file/GUNESTEN_KORUNMA.pdf.

[10] [Internet] http://www.cancer.org/cancer/cancercauses/sunanduvexposure/skincancerpreventionandearlydetection/skin-cancer-prevention-and-early-detection-u-v-protection.