Dünya Tabipleri Birliği (DTB), Uruguay/Montevideo’daki 229. Konsey Toplantısı sırasında kabul edilen acil bir kararla, Türkiye yetkilileri tarafından barışçıl göstericilere karşı göz yaşartıcı gaz, plastik mermi ve tazyikli su gibi gösteri kontrol ajanlarının kullanımından duyduğu derin endişeyi dile getirdi. Bu açıklama, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve diğer muhalif isimlerin tutuklanması sonrasında ülke genelinde yayılan gösterilerin ardından geldi.
Dünya Tabipleri Birliği; solunum sıkıntısı, göz yaralanması, cilt sorunları ve psikolojik travma dahil olmak üzere ciddi kısa ve uzun vadeli sağlık sonuçlarıyla bağlantılı olan bu tür ajanların kullanımını kınadı. Dünya Tabipleri Birliği Konseyi Başkanı Dr. Jack Resneck konuyla ilgili olarak, “Gösteri kontrol ajanlarının kullanımı yalnızca barışçıl protesto hakkını ihlal etmekle kalmıyor, aynı zamanda bireyleri önemli zararlara maruz bırakarak uluslararası insan hakları standartlarını da ihlal ediyor. Sağlık çalışanları olarak, insan haklarını koruma ve siyasi görüşleri ne olursa olsun tüm bireylerin sağlık ve refahını korumak için hekimlerin bağımsız ve müdahalesiz bir şekilde çalışabilmelerini sağlama taahhüdümüzde kararlıyız” dedi.
Dünya Tabipleri Birliği, çağrı ile Türkiye yetkililerini failleri sorumlu tutmaya ve etkilenenler için adaleti sağlamaya çağırarak, uluslararası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeye ve göstericilere yönelik insan hakları ihlali iddialarıyla ilgili kapsamlı ve tarafsız soruşturmalar yürütmeye davet etti.
DTB’nin Türkiye’de Gösteri Kontrol Araçlarının Kullanımı ve Göstericilere Karşı İnsan Hakları İhlalleri Hakkındaki Kararı
229. DTB Konsey Toplantısı’nda kabul edilmiştir.
Montevideo, Uruguay, Nisan 2025.
Giriş
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve diğer muhalif isimlerin geçtiğimiz mart ayında tutuklanmasına yanıt olarak, Türkiye genelinde önemli gösteriler düzenlenmektedir. Medya, polisin her yaştan göstericiye ve aralarında çocuklar da bulunan yoldan geçenlere karşı göz yaşartıcı gaz, plastik mermi ve tazyikli su gibi silahlar kullandığını bildirmektedir.
Göz yaşartıcı gaz ve diğer gösteri kontrol araçlarının belgelenmiş ciddi kısa ve uzun vadeli sağlık sonuçları arasında solunum sıkıntısı, göz yaralanması, cilt sorunları ve potansiyel psikolojik travma yer almakta olup, bu durum yalnızca göstericileri değil, aynı zamanda çevrede bulunanları, sakinleri ve sağlık çalışanlarını da etkilemektedir.
Ayrıca, Birleşmiş Milletler’in “Mahpuslara Muameleye Dair Asgari Standart Kuralları” (Nelson Mandela Kuralları) ve DTB etik kılavuzları gibi uluslararası standartlara aykırı kötü muamele ve diğer uygulamalar da bildirilmiştir. Özellikle;
- Gözaltına alınanlar elleri arkadan kelepçelenmiş ve kelepçeli durumdayken polis tarafından aranmışlardır.
- Hekimler, gözaltına alınanlara mesleki etik değerlerini, mesleki bağımsızlıklarını ve gözaltına alınanların iyiliğini tehlikeye atabilecek koşullarda tıbbi muayene yapmaya zorlanmışlardır.
Öneriler
Montevideo’da 24-25 Nisan 2025 tarihlerinde toplanan DTB Konseyi, DTB etik ilkeleri ile barışçıl toplanma hakkı da dahil olmak üzere tüm insanların sağlığına ve insan haklarına olan bağlılığını dikkate alarak;
- DTB Gösteri Kontrol Ajanları Hakkındaki Bildirge’de de belirtildiği gibi, gösteri kontrol ajanlarının uygunsuz biçimde, hedef alınanların yaşamını riske atan ve çevredeki insanları etkileyen, potansiyel olarak insan hakları standartlarını ihlal edecek düzeyde kullanımını kınar.
- Gözaltı merkezlerinde tutulanların tıbbi muayenelerini yapmaları için hekimlere uygulanan her türlü baskı veya zorlamayı açık biçimde kınar.
Bu nedenle DTB, Türkiye yetkililerini aşağıdakileri yapmaya çağırır:
- Barışçıl göstericilere karşı göz yaşartıcı gaz ve diğer gösteri kontrol araçlarının kullanımını derhal durdurunuz.
- Gösteriler sırasında yaralanan tüm kişilerin sağlık hizmetine engelsiz biçimde erişimini sağlayınız ve sağlık çalışanlarını engelleyen ya da tehlikeye atan her türlü eylemden kaçınınız.
- Sağlık çalışanlarının, misilleme korkusu yaşamadan, mesleki ahlakı yükümlülüklerine uygun biçimde çalışmalarını güvence altına alınız.
- Barışçıl göstericilerin haklarına saygı gösteriniz ve bu hakları koruyunuz.
- Göstericilere yönelik insan hakları ihlalleri iddialarıyla ilgili kapsamlı ve tarafsız soruşturmalar yürütünüz ve failleri sorumlu tutunuz.
TTB amblemi indir