Sağlıkta Reklam ve Tanıtım İhlalleri ile Elektronik Ortamlardaki Paylaşımlar

328/2020
28.01.2020

TABİP ODASI BAŞKANLIĞI’NA

Bilindiği üzere hekimlik Hipokrates’ten bu yana etik değerleri ile birlikte var olan bir meslektir. Ancak, sağlığın ticarileşmesindeki artışla birlikte, sağlıkta tanıtım etkinliklerinde, özellikle sosyal medya ortamlarında, zaman zaman meslek etiğine aykırı tutumlar alındığı görülmektedir. Bu durum hasta-hekim ilişkisini ve mesleğimizin saygınlığını zedelemektedir.

Uygunsuz tanıtımlar ve reklam hastaların geçerliliği kanıtlanmış ve bilimsel tıbbi bilgilere tarafsız bir biçimde ulaşma hakkını, daha geniş bir ifade ile sağlık eğitimi alma hakkını da olumsuz olarak etkilemektedir.

Sağlıkta tanıtıma ve reklam yasaklarına ilişkin yasal mevzuata göre hekimlerin reklam yapmaları yasaklanmıştır. Örneğin, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 24. maddesi “İcrayı sanat eden tabipler hasta kabul ettikleri mahal ile muayene saatlerini ve ihtisaslarını bildiren ilanlar tertibine mezun olup diğer suretlerle ilan, reklam ve saire yapmaları memnudur. denilmektedir.

6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu’nun 1. maddesinde Türk Tabipleri Birliği ve bağlı tabip odalarına; Tabipler arasında mesleki deontolojiyi ve dayanışmayı korumak, tabipliğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesini sağlamak ve meslek mensuplarının hak ve yararlarını korumak…”, aynı kanunun 28. maddesinde ise tabip odalarına “… yazılı ve sözlü vasıtalarla reklam yapılmasını önlemek görevi verilmektedir.

Türk Tabipleri Birliği’nin 67. Büyük Kongresi’nde kabul edilen Hekimler ile Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Elektronik Ortamlardaki Paylaşımlarına İlişkin Kılavuzda hekimlerin sosyal medyadaki tanıtımlarıyla ilgili kurallar ortaya konulmuştur (ek 1).

Türk Tabipleri Birliği, İstanbul Tabip Odası ve TTB Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu’nun 17 Kasım 2019 Pazar günü İstanbul Tabip Odası’nın ev sahipliğinde İstanbul’da birlikte düzenlediği ve Sağlık Bakanlığı’ndan, Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi’nden, tabip odalarından, uzmanlık derneklerinden 102 hekim ve izleyicinin katıldığı ‘Sağlık Hizmetinde Tanıtım İhlalleri-Sınırlarbaşlıklı sempozyumda konunun önemi bir kez daha tartışılmış, sempozyumun kararlılık bildirgesinde bir eylem planı oluşturulmuştur (ek 2).

Söz konusu sempozyumda alınan ve Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi’nce kabul edilen karara göre bütün tabip odalarının bölgelerinde olan tanıtım ihlallerini izlemesi, üyeleri ve hekim kamuoyunu konu hakkında bilgilendirmesi, uyarılarda bulunması, gerekli olan durumlarda uygun soruşturma süreçlerini başlatması gerekmektedir.

Konunun mesleğimizin etik değerleri ve halk sağlığı açısından taşıdığı önem nedeniyle gerekli çalışmaların başlatılmasını bekler, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

Saygılarımızla,

Prof. Dr. Sinan Adıyaman
TTB Merkez Konseyi
Başkanı

Ekler:

1.      TTB 67. Büyük Kongresi’nde kabul edilen “Hekimler ile Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Elektronik Ortamlardaki Paylaşımlarına İlişkin Kılavuz”

2.      17 Kasım 2019 tarihli Sağlık Hizmetinde Tanıtım İhlalleri-Sınırlar’ başlıklı sempozyumun kararlılık bildirgesi(http://www.ttb.org.tr/275yhyu)

 

 

HEKİMLER İLE SAĞLIK KURUM VE KURULUŞLARININ
ELEKTRONİK ORTAMLARDAKİ PAYLAŞIMLARINA İLİŞKİN
KILAVUZ

1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu, Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi, Hekimlik Meslek Etiği Kuralları başta olmak üzere mevzuatın sağlık hizmetlerinde tanıtımın sınırlandırılmasına ilişkin düzenlemeleri gözetilerek aşağıdaki uygulama esasları belirlenmiştir.

Tüm sağlık kurum ve kuruluşları ile bütün hekimler bu ortamın kullanımında sağlık hizmetinin özelliği ve tıp mesleğinin saygınlığını dikkate alarak kendilerini bu ilke ve kurallarla bağlı sayarlar.

1.      Hekimler, yürüttükleri mesleki faaliyete, sağlık kurum ve kuruluşları da sundukları sağlık hizmetine ilişkin tıbbi deontoloji ve meslek etiği kurallarına uygun biçimde internet ortamında yer alabilirler. Bu konuda sosyal medya mecralarının kullanımı da aynı ilkelere tabidir. 

2.      Hekimler internet sitelerinde ad, soyad, adres, iletişim bilgileri, çalışma saatleri, 1219 sayılı Yasada belirlenmiş uzmanlık, yan dal uzmanlığı ve üniversite dışında kullanma hakkına sahip olduğu akademik unvan dışında bir isim ya da ibare kullanamazlar.

3.      Sağlık kurum ve kuruluşları, ruhsatında kayıtlı isim dışında herhangi bir isim ya da ibareye yer veremez. Hangi branşlarda hizmet verildiğini, adresini, iletişim bilgilerini, çalışma saatlerini ve sağlık personelinin adını, soyadını, 1219 sayılı Yasada belirlenmiş uzmanlık, yan dal uzmanlığını ve üniversite dışında kullanma hakkına sahip olduğu akademik unvanını belirtebilirler.

4.      Hekimler, internet sitelerinde “kişisel bilgiler”  başlığı altında, aldığı eğitimlere, 1219 sayılı Yasada belirlenen uzmanlık alanında kazanılmış uluslararası yeterliliklerine/unvanlarına, bilimsel yayınlarına, bilimsel toplantılardaki konuşmalarına, düzenlediği toplantılara, ödüllerine, yerli ve yabancı uzmanlık dernek ve kuruluşlarına üyeliklerine, idari ve danışmanlık görevlerine yer verebilirler. 

Hekimler, meslek uygulamaları ile ilişkilendirmeksizin mesleki olmayan etkinliklerine de yer verebilirler.

5.      Sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikte, toplumu bilgilendirmeye yönelik içerik paylaşılabilir. Doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere yer verilemez. Verilen bilginin kaynağı ve son güncelleme tarihi belirtilmelidir.

6.      Her bilgilendirme sayfasının altında "Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz." ifadesi, en az diğer yazılarla aynı puntoda ve kolaylıkla fark edilebilir biçimde yer almalıdır. Günümüzde bilim çevrelerince kabul edilmiş bilgilere aykırı, hatalı ya da doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere yer verilemez.

7.      Tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren (ifade, yazı, fotoğraf, video, röportaj, haber vb.) ögelere hiçbir şekilde yer verilemez.

8.      Hastaların sır kapsamındaki bilgileri hiçbir biçimde paylaşılamaz. Hasta mahremiyetinin korunması için her türlü önlem alınır.

9.      Hastaların tedavi öncesi ve/veya sonrasına ait görüntülerine ya da ifadelerine hiçbir şekilde yer verilemez. Ayrıca bu nitelikteki yayınlara link verilerek yönlendirme de yapılamaz.

10.  Sağlık çalışanlarının, tedavi öncesi, sırası ve sonrasında hasta ve hasta yakınları ile birlikte görüntülerine yer verilemez.

11.  Deontoloji kurallarına ve hasta haklarına uymayan, abartılı, insanları yanıltıcı, korku veya paniğe düşürücü, yanlış yönlendirici, gerçeğe aykırı ifadeler kullanılamaz.

12.  Meslektaşlar ve/veya sağlık kurum ve kuruluşları arasında rekabete yol açan, hekimliğe ve sağlık kuruluşlarına ticari bir görünüm veren, reklam niteliğinde, kendilerini, sundukları hizmeti ya da sağlık kurum ve kuruluşunu öven, ön plana çıkaran, diğer sağlık kurum ve kuruluşları ile hekimleri kötüleyen ibarelere yer verilemez.

13.  Hekim hakkında veya sağlık kurum ve kuruluşu ile burada görev yapan sağlık personeli hakkında, hastalara ait değerlendirmelere, görüş bildirimine, teşekkür ilanlarına yer verilemez.

14.  Mesleki birlikler ve dernekler, bilimsel dergiler ile diğer mesleki kuruluşlara ait sitelere yönelik olanlar dışında yönlendirici link verilemez.

15.  Muayenehane ve diğer sağlık kurum ve kuruluşlarının fiziki ortamı ile tıbbi cihaz veya donanımlara ilişkin ifade ve görüntüler kullanılamaz.

16.  İnternet ortamında hasta bizzat muayene edilmeden, yöneltilen soruların yanıtlanması suretiyle tedavi önerilerinde bulunulamaz. Bu yolla hasta, belirli bir hekim ya da sağlık kuruluşuna yönlendirilemez.

17.  İnternet ortamındaki siteler/forumlar kullanılarak hasta yönlendirilemez, aracılık faaliyeti yapmakta olan sitelere üye olunamaz, ticari kuruluşlardan bu nitelikte bir hizmet alınamaz.

18.  Arama motorlarında internet sitesinin bulunabilir olması için hekimin veya sağlık kurum ve kuruluşunun ruhsatında yer alan bilgiler dışında anahtar kelimelere yer verilemez.

19.  Herhangi bir ücret, kampanya ya da indirim bilgisine veya hizmetin ücretsiz olduğuna ilişkin ifadelere yer verilemez.

20.  Tüm kurallar internet sitesinin yabancı dillerdeki görünümleri için de geçerlidir.

21.  Bu kılavuzda yer almayan durumlar, 1219 sayılı Kanun, Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre değerlendirilir.

22.  Burada belirtilen kuralların ihlal edilmesi halinde ilgili mevzuat doğrultusunda gerekli işlemler yapılır.