Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 20. maddesinde bütün sağlık çalışanlarına tanınan eş durumu mazeretinden yararlanma hakkının tabip ve uzman tabiplere kısmen kısıtlanmasıyla ilgili 7. fıkranın yürütmesi durduruldu.

Danıştay 5. Daire tarafından, bireysel işlemle birlikte Yönetmeliğin ilgili maddesinin de iptali istemiyle açılan 2016/1628 E. sayılı davada; Devlet memurları ile ilgili genel yönetmelik kurallarıyla tanınan haklardan hekimlerin de yararlanması gerektiği, bunu engelleyen 20. maddenin 7. fıkrasının, dava konusu olan beşinci fıkra ile ilgili kısmının, hukuka açıkça aykırı olduğu ve uygulanmasıyla telafisi mümkün olmayan zarara sebep olabileceğine hükmedilerek yürütmenin durdurulması kararı verildi.

Karar’la, sadece hekimler için getirilmiş olan bir kısıtlama durdurulmuş oldu. Böylece hekimlerin aşağıdaki hallere uygun olarak çalışan eş sebebiyle eş durumu mazeretinden yararlanabilmelerine olanak sağlandı:

“ (5) Kamu görevlisi olmayan eşinin, atanma talep edilen yerde kesintisiz üç yıl sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde, personelin yer değişikliği suretiyle ataması yapılır. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında çalışanlardan askerlik süresini borçlanıp primlerini ödeyenlerin askerlikte geçen süreleri üç yıllık süre kapsamında değerlendirilir.”

Danıştay 5. Daire tarafından, daha önce de eşi özel sektörde çalışan bir hekimin açtığı davada verilen karar ile hekimlerin eş durumu mazeretine ilişkin taleplerinin değerlendirilmesinde Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik kurallarının uygulanması gerektiğine karar verilmişti. http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/hukuk-5559.html

Benzer şekilde, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik kurallarının yanı sıra ulusal ve uluslar arası düzenlemelere atıf yapılarak, Sağlık Bakanlığı’nın hekimlerin eş mazeretine ilişkin kısıtlayıcı kuralları, “…aile birliğinin korunması ilkesine aykırı,  Anayasa tarafından güvence altına alınan hakkın özüne dokunacak şekilde ve ölçülülük ilkesine aykırı olarak bu hakkı tamamen kullanılamaz hale getiren ve herhangi bir objektif ve makul ölçü içermeyen” kurallar olarak nitelenerek yürütmesi durdurulmuştu.  http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/hukuk-5749.html

Bu Karara itirazı inceleyen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu,  “Stratejik personelin eş durumu nedeniyle atanma taleplerinde, dava konusu Yönetmeliğin kapsamında bulunan stratejik personel dışındaki diğer personele uygulanan yukarıda yer verilen kuralların uygulanmayacağının öngörülmesine ilişkin dava konusu düzenlemenin; hukuka uygunluğu saptanan 4/1-m bendinde yer alan "stratejik personel" kavramının ortaya çıkarılış amacı olan, kısıtlı hekim kapasitesi içerisinde sağlık hizmetlerinin etkin bir planlama sistemi uygulanarak tüm vatandaşlara eşit bir şekilde sunulmasının sağlanması amacının gerçekleştirilmesine hizmet etmekte olması nedeniyle, kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka uygun bir düzenleme niteliğinde olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.” gerekçesiyle yürütmenin durdurulması kararını kaldırmıştı.  http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/hukuk-6023.html

Hekimlerin, eş durumu mazeretinden yararlanma hakkı bakımından Devlet memurlarından ayrı tutulmasına olanak veren bir düzenleme bulunmadığına ilişkin olarak Danıştay 5. Daire tarafından verilen kararlar istikrar kazanmıştır.  Bu konudaki bireysel davalarla ilgili kararların temyizinin yanı sıra Yönetmelikle ilgili davalarda da Danıştay 5. Daire görevlendirilmiştir. Bu nedenle, Türk Tabipleri Birliği tarafından açılan ve 16. Daire’de görülen dava da 5. Daire’ye devredilmiştir.

Gelinen aşamada, Devlet memurları ile ilgili genel Yönetmelik kuralı da gözetildiğinde son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödenmiş ve halen çalışmakta olan eş sebebiyle eş durumu mazeretinden yararlanma hakkı olan hekimler, yürütmenin durdurulması kararı sebebiyle, diğer çalışanlardan farklı bir kısıtlamaya tabi olmaksızın; ilgili kuralların tanımladığı koşulları taşımaları halinde gerekli başvuruları yaparak aile birliklerini sağlayabilecektir.

Yönetmeliğin 20. maddesinin yedinci fıkrasının yürütmesinin durdurulmasına ilişkin Karara Sağlık Bakanlığı’nın itirazını Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu görüşerek karara bağlayacaktır. Kurul’un yeniden yapacağı değerlendirmenin önceki kararından farklı olması halinde, Sağlık Bakanlığı, hekimlerin eş durumu mazeretine ilişkin kısıtlamaları ölçülü ve hakkın özünü zedelemeyecek şekilde yeniden düzenleyecektir.