AVRUPA BİRLİĞİ VE HEKİMLER

Dolaşım Özgürlüğü:
Maastrich Andlaşması; "Avrupa Birliği'nin her vatandaşı üye ülkelerde serbest dolaşmak ve yerleşmek özgürlüğüne sahiptir" der. Bu, her Avrupa Birliği vatandaşının;
-Herhangi bir Avrupa ülkesinde çalışması,
-Avrupa Birliği'nin bir başka ülkesinde yaşaması,
-Eğer bir Avrupa Birliği ülkesinde çalışıyorsa, orada yaşama hakkı ve vatandaşlık belgesi alabilmesini,
-Avrupa Birliği ülkelerinde çalışma, eğitim, öğretim ve araştırma yapabilmesi,demektir.
Her ne kadar bu alanda idari ve yasal engeller kaldırılmaya çalışılmışsa da, başka bir ülkede çalışabilmek için pratik sorunların tümü çözülmemiştir. Dil sorunu, bir başka kültüre uyum sorunu, yaşam biçimi, çalışma yaşamı gibi konuların herbiri bir başka ülkede eğitilme, yaşama ve çalışmayı etkiler.
Avrupa Birliği'nde Doktor Olmak:
Diplomaların Karşılıklı Tanınması:Tıp mesleği çok düzenlemeleri olan bir meslektir. Her ülkenin eğitim, çalışma onayı ve hekim çalıştırma konusunda kendine özel yasaları vardır.
Doktorlar, Avrupa Birliği içinde üye ülkelerde serbest dolanımı garantileyen özel Avrupa Birliği yasaları çıkarılan ilk meslek grubudur.
93/16 sayılı bir direktif doğrultusunda tüm Avrupa Birliği üyeleri diğerinin temel tıp eğitimini kabul eder. Bir doktor başka bir ülkede çalışmak istiyorsa o ülkenin otoritesine (ki bu çoğunlukla Sağlık Bakanlıkları ya da Meslek Birlikleridir) başvurur. Bu aşama zorunlu ve otomatiktir. Tek koşul eğitim herhangi bir üye ülkede (93/16 da belirtilen ülkeler) yapılmış ve kişinin herhangi bir üye ülkenin vatandaşı olmuş olmasıdır.
Uzmanlık diplomalarının zorunlu ve otomatik olarak tanınması ise, bir uzmanlık alanının tüm ülkelerde tanınıyor olmasına bağlıdır ve bu da Direktifin 5. maddesinde belirtilmiştir. Ayrıca başvuruyu yapanın bir üye ülkenin vatandaşı olması da gereklidir. Bu yasalar "direktif"lerdir.
Direktif Nedir?
Direktif Avrupa Birliği yasasıdır ve üye ülkelerin kendi yasalarının üzerinde bir hukuki konumu vardır. Tüm direktifler Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar Konseyi'nin varlığında oylanır. Kabul edildikten sonra, üye ülkelerin yasaları içerisine girmesi için 2-3 yıl beklenir. Direktifler üye ülkeleri sonuçları açısından bağlayıcıdır, ancak ulusal otoriteler bu kuralların kendi ulusal yasalarına nasıl yansıtılacağı konusunda kendileri karar verirler.
Avrupa içinde temel tıp eğitimi ve uzmanlık eğitiminin tanınması kuralları 1975'den bu yana vardır. Avrupa Topluluğu(AT); sağlık alanında eğitim ve uzmanlık için iki direktif çıkarmıştır(75/362 ve 75/363). İkinci direktif yani uzmanlık eğitimini belirleyen direktif eğitim için gerekli en az (minimum) standartları da belirlemiştir. Her iki direktif 1993 yılında 93/16 sayılı tek bir direktife dönüştürülmüş ve bu direktifte:"doktorların serbest dolaşımı ve diploma, sertifika ve diğer belgelerinin tanınması" konularına yer verilmiştir bu direktif "doktorların direktifi" olarak adlandırılmaktadır. Direktife internetten (aşağıdaki adres) ulaşmak mümkündür.
Yalnızca bazı ülkelerde olan uzmanlık alanları(ki bunlar da Direktifte verilmiştir) tanınma yalnızca o üye ülkeler için geçerlidir. Direktifteki liste uzun değildir ve Direktifte olmayan ama ülkelerin benimsediği pek çok başka uzmanlık alanı da vardır.
Diğer uzmanlık alanlarında ise (Direktifte olmayan veya yalnızca bazı ülkelerin kabul ettiği) tanıma her olguda ayrı tartışılıp yapılır. Bazen başvuru sahiplerinin tamamlayıcı ek eğitim almaları gerekebilir.
Bazı özel durumlarda, özellikle de Direktif uygulamaya başlamadan önce eğitim alınmışsa yine tanınma için özel bazı gereksinmeleri de sağlamak gerekebilir.
AVRUPA BİRLİĞİ DIŞINDA YAPILAN EĞİTİMİN TANINMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR. ANCAK ÜYE ÜLKE BAZI DURUMDA KABUL EDEBİLİR Kİ BU DA (TANINMA) ANCAK O ÜYE ÜLKE İÇİN GEÇERLİDİR.
Tanıma için gerekli süre başvuru sonrası üç aydır "Tanımama" kararı mantıklı bir karar olmalı ve bu karara karşı ulusal mahkemelerde yasal hak arama olanağı olmalıdır.
Hekimlik Uygulama Hakkı:
Bir hekim eğer bir Avrupa Birliği üyesi ülkenin vatandaşı ise, bir üye ülkede eğitimini yapmışsa ve tanınma belgesine sahipse, tam anlamıyla hekimlik yapabilir(üye ülke vatandaşı olup, üye olmayan ülkelerde eğitim yapanların bu hakkı yoktur. Ancak bu durumun değişmesi için sesler çıkmaya başlamıştır).
Avrupa Birliği'ne üye herhangi bir ülkede hekimlik yapabilmek için gerekenler:Genelde, başvuru sahipleri aşağıdaki belgeleri sunmalıdırlar:
-Diploma
-Orijinal diplomanın onaylı fotokopisi
-Vatandaşlığı kanıtlayan belgenin onaylı fotokopisi
-Yetkililerce hazırlanmış ve diplomanın AB direktifi ile uyumlu olduğunu belgeleyen orijinal doküman
-Hekimlik yapacakları yerdeki meslek birliğine üye olduğuna dair belge
-Vatandaşlık izni (oturma müsaadesi) için gerekli belge(üç ayı geçen oturmalardı)
Hasta/hekim ilişkisi açısından bir etik zorunluluk olan dil bilgisi yeterliği resmen istenmemektedir. Yetkililer bir dil testi yapmazlar bu serbest dolanımın ruhuna aykırıdır. Ancak, dil bilgisi yeterli olmayan doktorların iş bulamayacağı da açıktır. İspanya'da bir tatil köyünde, yalnızca turistlere hizmet veren bir doktor da olsa, hastane ile bağlantısı olmak zorunda olduğundan dil bilgisi gereklidir.
Avrupa Birliği'nde Temel  Tıp Eğitimi:
Direktifte yalnızca diploma/sertifika/belgeyi tanıyan ülkeler listesi değil, minimum standartlar da belirtilmiştir(6 yıllık süre veya bir üniversitede verilen 5500 saat teorik/pratik eğitim gibi).
Her üye ülkede geçerli olan diploma/sertifika ve belgelerin isimleri ve süreleri 93/16/EEC direktifi 3. maddede verilmiştir.
Avrupa Birliği'nde Uzmanlık Eğitimi:
Uzmanlık alanındaki tanıma durumu tıp eğitiminde olduğu kadar net değildir, çünkü; bazı uzmanlık alanları tüm ülkelerde tanınmamıştır. Her üye ülke kendi yasasındaki uzmanlık alanını tanımaktadır(Bakınız Direktif 93/16/EEC III. Bölüm).
Yasa(direktif) ayrıca uzmanlık eğitimi yapısının minimum standartlarını da (çok temel anlamda) belirlemiştir(Madde:24) ve ayrıca minimum eğitim süreleri de direktifte yer almaktadır(26-27. maddeler). Üye ülkelerde bu süreleri aşabilir ancak daha altında eğitim veremezler.
Eğer bir uzmanlık diploması aşağıdaki kurallar doğrultusunda onaylanmış ise, tüm üye ülkelerde geçerli olur:
-Tıpta uzmanlık "doktor" ünvanının üstüne yapılmış olmalı,
-Aşağıdaki durumlar ışığında teorik ve pratik bir eğitim programını izlemeli,
-Minimum belirlenmiş süre ile
-Bir üniversite hastanesi ya da uygun onaylanmış bir sağlık kurulunda yapılmalı
-Eğitilenin, aktivitelerini tüm sorumluluğu ile alabildiği bir hizmet ve eğitim ortamı sağlanmalıdır.
Her ne kadar Avrupa Birliği yasaları tek güdüleyici değilse de (tıp eğitimi tüm dünyada bir atılım içindedir) direktifler, bazı ülkelerde uzmanlık eğitimi alanında reformlara neden olmuştur. Bazı ülkelerde bazı uzmanlık alanları iptal oldu, bazılarında yeni alanlar gündeme geldi. En yoğun etki İngiltere'de oldu. Bu ülkede daha önce uzmanlık eğitiminde "süre" kavramı yoktu ve "uzman" deyimi hiçbir anlam ifade etmiyordu.
Avrupa Board'ları:
Avrupa Birliği içinde değişim yalnızca ulusal yeterliliklere dayalı bir yasal sistemdir. Bunu belirleyen Direktif ve 93/16 sayılı olanıdır. Avrupa'da bunun dışında bir yasal yeterlik sistemi yoktur. Ancak; pek çok UEMS uzmanlık birimi, Avrupa Board'larını (yeterlik kurulu/YK) kurmuştur. Ancak unutulmamalıdır bu Avrupa Uzmanlık boardlarının yasal altyapısı yoktur; örneğin ABD'lerindeki gibi bir "meslekte en iyi" anlamına gelse de Avrupa Birliği içinde çalışma ile ilgisi yoktur. Avrupa Birliği üye ülkeleri ve asrosye üyeler (Norveç ve İzlanda) de çalışmak için ulusal bir sertifika yeterlidir.
Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden belge alanlar, çalışacakları ülkedeki yetkililerden onay alma durumundadırlar. Bu süreçte Avrupa Board'u almış olmak avantaj sağlar, ancak yine de ulusal düzeydeki yetkililerin kararına bağlıdır.
Avrupa Birliği'nde Genel Pratisyenlik Eğitimi:
86/457/EEC(Genel Tıp Uygulamaları İçin Özel Eğitim) Direktifinin yerine 93/16/EEC Direktifi konmuştur ve bu direktife göre, Avrupa'daki tüm genel pratisyenlere Ulusal Kamu Sağlığı Sistemi(Sosyal Güvenlik Sistemi) içinde iki yıl mesleki eğitim yapma, diğer bir deyişle örneğin İngiltere'deki NHS gibi bir kamu sisteminde tıp eğitimi sonrası iki yıl çalışma zorunluluğu getirilmiştir. Eğitim teorik temelli olmaktan çok pratiğe dayalıdır ve kişinin mesleki etkinliğe katılmasını gerektirir, sorumluluk adayın yanında çalıştığı kişidedir. En az 6 ay, onaylanmış bir hastane ya da iyi donanımlı bir klinikte geçirilmeli ve en az 6 ay onaylanmış bir genel tıp uygulaması içinde olunmalı veya birinci basamakta (diğer birinci basamak kuruluşlarında) çalışılmalıdır. Diğer sağlık kuruluşlarında geçirilecek süre 6 ayı aşmamalıdır.
Bu eğitim gerekliliği genel pratisyenin o ülkedeki kamu sektörü dışındaki özel çalışması sırasında sağlanamaz/uygulanamaz. Bu direktif 1986'da çıkmış ve ulusal hükümetlere genel pratisyenlerin mesleki eğitimlerini sağlamak üzere bu kuralları benimsemeleri için 8 yıllık bir süre tanınmıştı, bu süre 01.01.1995'de doldu. Bu kuralın dışındaki doktorlara; 31 Aralık 1994'den önce temel eğitimlerini tamamlayan ve en azından üç yıl yasaları doğrultusunda etkin biçimde çalışan genel pratisyenlerdir.
93/16/EEC "DOKTORLAR" direktifine http://europa.eu.int/eur.lex/lif/dat/1993/en 393<0016.html adresinden ulaşılabilir.
Ayrıca değişiklikler ve şu direktifler de vardır:
Direktif EC/97/50:397<0050
Direktif EC/98/21:398<0021
Direktif EC/98/63:398<0063
Direktif EC/99/46:399<0046