Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)

Prof.Dr.Numan Numanoğlu

Tanım

• Ciddi ani gelişen solunum yetersizliği sendromu.

Etyoloji

• Etyolojisi bilinmiyor.

Epidemiyoloji

• DSÖ tarafından şubat 2003’ten itibaren toplanan bilgilerle tanımlandı. Dokuz ülkede 11 labaratuvar tanı amaçlı çalışıyor.
• Hastaların yaşları 25-70 arasında değişiyor.
• Onbeş yaş altı çocuklardada görülmüş.
• 29 martta Dr. Carlo Urbani Hanoi’de SARS’tan öldü.

Hastalığın görüldüğü ülkeler

Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Çin, Çin Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Çin, Tayvan, Fransa, Almanya, İtalya, İrlanda, Romanya, Singapur, İşviçre, Tayland, İngiltere, ABD, Vietnam.

Sıklık ve Mortalite

• 3 Nisan itibariyle 2270 olgu 79 ölüm bidirilmiştir.
• Yüzde 3 olguda ölüm görülür.

Klinik

• Kuluçka süresi 2-7 gündür. On güne uzayabilir.
• Hastalık ateşle başlıyor. Titreme, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntıs, halsizilik, myalji başlangıç bulgulardır.
• Ateşle beraber ishal görülebilir.
• Üç ila yedi gün sonra alt solunum yolu fazı başlar.
• Kuru öksürük, nefes darlığı, hipoksemi görülür.
• Akciğer filmi ateşli dönemde normaldir. Solunumsal fazda yamalı interstisyel gölge ve konsolidasyon görülür.
• Lenfosit azalır. Lökopeni, trombositopeni, kreatinin fosfokinaz yüksekliği, Karaciğer transaminazları artışı görülür.
• Hastalığın şiddeti hafiften ağıra kadar değişir.
• %80-90 olgu 6-7 günde düzelir.
• Olguların %10-20’sinde entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilir.
• Eşlik eden hastalığı olup 40 yaşın üzerinde olanlarda hastalık ağırlaşır.

Bulaşma

• Temaslıların çoğunda hastalık gelişmez. Çok azında aynı hastalık gelişir.

• Hastalara bakan sağlık çalışanlarındada hastalık görülmüştür.

• Hastalığın bulaşması nasıl azaltılır.
• Şüpheli yada hasta olanlar maske takmalıdır. Öksürürken ağzını örtmelidir.
• Hasta eşyalarına ve kullanılan tıbbi aletlere dezenfeksiyon uygulanmalıdır.
• Hasta ile temas edenler iyi bir el hijyeni uygulamalıdır.
• Eldiven kullanılsa bile eller sabunlu su ile yıkanmalıdır.
• El temiz olsa bile alkolle ovulmalıdır.
• Hasta ile ilgilenen personel göz koruması, önlük, maske ugulamalı.
• Hasta izole edilmelidir. Hastalık düzeldikten sonra 10 güne kadar.
• Hasta naklinde hasta ve personel maske kullanmalıdır.
• Hasta odalarının havası ana sisiteme verilmemelidir. Kapalı kapılı ve negatif basınçlı odalar olmalı.
• Özel bir sistem yoksa havalandırma cam açılarak yapılamalı.
• Hastaların bakıldığı yer ve personel ayrılmalıdır.
• Tek kullanımlık ekipman kullanılmalıdır.
• On gün için hastayla teması olup yukardaki şikayetleri başlayanlar(Hasta yakınları ve bakan sağlıkçılar) on gün işten ayrılıp toplu temastan uzak tutulmalıdır.
• Hasta uçakla nakledildiyse uçuş sonrası dezenfeksiyon uygulanmalıdır. Personel el hijyenine dikkat etmeli.
• Hasta materyallerini incelyen laboratuvar personelinede tam koruma uygulamalıdır.
• Hastalıklı bölgelerden uçakla gelen yolcular taranmalıdır.
• Yolcular bu hastalık konusunda bilgilendirilmeli.

Şüpheli olgular

• Sebebi bilinmeyen ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum zorluğu, hipoksi, radyolojik pnomoni bulguları, akut solunum sıkıntısı sendromu varlığı olanlarda on gün içinde şüpheli bölgeye seyahat öyküsü bulunması.
• Kimler yakın temaslıdır:
• Hastayla birlikte yaşayanlar.
• Hastanın solunum ve vücut sıvılaruyla teması olanlar.
• Hastanın bakımını üstlenen sağlık görevlileri.

Tedavi

• Atipik pnomoni antibiotikleri, antiviral ajanlar(oseltamivir, ribavirin) steroit uygulanmıştır. Genel destekleyici tedavi uygulanır.

• Aşağıdaki bulgular varsa hastalar hastaneden taburcu edilebilir.
• Ateşsiz 48 saat.
• Öksürük düzeldiyse.
• Beyaz küre, trombosit, CPK, KCFT, Sodyum, CRP normale döndüyse
• Akciğer filmi düzeldiyse.
• Taburcu olan hastaların takibi
• Günde 2 defa ateş ölçülmeli.
• Hasta 7 gün evde kalmalıdır. Aşırı temastan kaçınmalı.
• Bir hafta sonra laboratuar tetkikleri tekrarlanmalı.
• İmmünsüpresse yada filmi bozuk hastalar daha fazla izlenmelidir.

Sık Sorulan Sorular

·         SARS’ın semptomları nelerdir?

• Ateş, kuru öksürük, nefes darlığı, solunum zorluğu.
• Akciğer filminde pnomonik gölge koyuluğu.
• Baş ağrısı, kas güçsüzlüğü, istah kaybı, düşkünlük, konfüzyon, rash ve diare.
• SARS nekadar bulaşıcıdır?
• Hastalıklı kişi ile yakın temas gereklidir. Hastanın sekresyonlarıcı bulaşmada önemlidir.
• Hastalık yakın aile bireyleri ve sağlık personeline bulaşır.
• SARS’li hasta nasıl takip edilmelidir?
• Hasta izole edilir.
• Şüpheli hastalar tek kişilik odalara alınır.
• Sağlık personeli maske, gözlük, önlük ve galoş kullanır.
• SARS’ın tedavisi nedir?
• Kesin tedavi ve koruyucu ilacı yok.
•  Antibiotikler etkili değil.
• Semptomatik tedavi uygulanır.
• Gereken olgular yoğun bakıma nakledilir.
• Hastalık sebebi ne zaman bulunacak?
• On ülkede 11 labaratuvar bunun için uğraşıyor.
• SARS nekadar hızla yayılıyor?
• Gripten daha az bulaşıcı.
• İnkübasyon süresi kısa. İki ila yedi gün arasında değişiyor.
• Uluslararsı seyahatler hastalığı yayabilir.
• İlk SARS nerede ve ne zaman bulundu?
• Hanoi’de 26 şubatta ateş, kuru öksürük, kas güçsüzlüğü ve boğaz ağrısı olan erkek hasta yatmış. Dört gün sonra mekanik ventilasyon gerektiren erişkin sıkıntılı solunum zorluğu ve trombositopeni ile yoğun bakıma kabul edilmiş.
• Kaç adet SARS’lı olgu bildirilmiş?
• Bir Şubat 2003 ile 24 Mart 2003 arası 456 olgu 17 ölüm bildirilmiş, 1 Kasım 2002 – 3 Nisan 2003 tarihleri arasında 2270 olgu, 79 ölüm bildirilmiştir.
• Kaç ülkede SARS olguları bildirildi?
• 3 Nisan 2003 itibarıyla 18 ülke.
• Yayılım Çin'de Guandong şehrindenmiydi?
• Kasım 2002’de Guandong’da görülen atipik pnomoninin ilişkisi araştırılıyor.
• Bu bir bioterörizim midir?
• Böyle bir ispatlama yok.
• Endişe duymalımıyız?
• Hastalık ciddidir. Seyahatle kısa sürede çeşitli ülkelere yayılabilir.
• Bulaşıcılığı yüksek değildir.
• Ölüm oranı düşüktür.
• Onbeş marttan beri sadece izole olgular saptanmıştır.
• Seyahat etmek güvenilirmidir?
• DSÖ seyahat kısıtlaması getirmemiştir.
• Ama tüm yolcular SARS semptomları konusunda uyarılmıştır.
• Şikayetleri olanların seyahat etmemleri öğütlenmektedir.
• Bu bir grip pandemisi olabilirmi?
• SARS etkeni saptanamadı.
• DSÖ ne öneriyor?
• Global çalışmalar devam ediyor.
• Şüpheli olgular bildiriliyor.
• Olgular izole şartlarda tedavi ediliyor.
• Pozitif gelişmeler varmı?
• Vietnam’da iyi bir tıbbi bakımla belli sayıda olgu düzelmiştir.
• Dünya yeterince bilgilendirilmiştir.