BULGULAR

GRUP I: BAYRAMPAŞA CEZAEVİ SÜRESİZ AÇLIK GREVİ VE ÖLÜM ORUCU KATILIMCILARININ DEĞERLENDİRMESİ

GRUP IA DEĞERLENDİRMESİ:

Bayrampaşa Cezaevi 69 gün süreli SAG ve SAG+ÖÖ katılımcılarının tamamında yapılan bu değerlendirme, hastaların kendilerinden alınan öykülerden oluşmaktadır. Ayrıca bu öyküler arkadaşları ve kendi içlerinden seçilmiş olan koğuş sağlık görevlileri tarafından doğrulanmıştır. Açlık sürecinin sonlandırılmasını takiben Korsakoff amnestik tablosu gelişen yedi hastanın nörolojik semptomlarla ilgili öyküleri yeterli alınamadığından dolayı bu hastalar bazı durumlarda değerlendirmeye alınmamıştır.

YAKINMA ve BELİRTİLER

Katılımcıların hepsi az veya çok halsizlikten yakınmaktadırlar. Ayrıca açlığın üçüncü haftasından sonraki döneminde ani ayağa kalkışlarda ortaya çıkan kısa süreli başdönmesi ve göz kararması da genel bir yakınmadır ve üçünde senkop gelişmiştir. Taşikardi ikinci ayın ortalarında hemen hepsinde saptanmıştır. Kan basıncı ölçümlerinde ise labil değerler mevcuttur.

Bu gruptaki katılımcılarının on üçü hastanede yatırarak izlediğimiz Grup II hastaları içinde de yer almaktadır. Altmış altı katılımcıdan dördü açlık sürecinde yaşamını kaybetmiştir (65,66,68 ve 69. günlerde). Bir katılımcının ise genel durumunda erken dönemde kötüleşme ve şuurunda kapanma nedeniyle 39. günde arkadaşları tarafından açlığı sonlandırılmıştır. Yaşamını kaybedenler dışında altı katılımcıda daha açlığın son haftasında gelişen bilinç bozuklukları mevcuttur. Toplam yirmi sekiz katılımcı açlık sürecinde yatağa bağımlı hale gelmiştir. Kırklı günlerde yatağa bağımlı hale gelen üç katılımcının ikisi yaşamını kaybetmiştir. Geri kalanların yedisi ellili, sekizi altmışlı günlerin başında ve on katılımcı ise son günlerde yatağa bağımlı hale gelmiştir. Açlığın çeşitli dönemlerinde hemen hepsinde bulantı-kusma bulantı yakınması gelişmiş ve aralıklı başlayan kusmaların çoğunluğunda sürekli hale geldiği bildirilmiştir. Otuzlu günlerde sürekli kusmaları başlayan iki katılımcıdan biri 39. günde açlığı sonlandırılandır. On katılımcıda kırklı günlerde başlayan kusmalar, beşinde sürekli hale gelmiş ve üçü yaşamını kaybetmiştir. Sürekli kusmalar 13'ünde ellili günlerde, 11'inde  altmışlı günlerin başında gelişmiştir. Katılımcıların sekizinde aralıklı, yirmi üçünde ise çok nadir kusma olmuştur. Sıvı alımı on beş katılımcıda sürekli kusmalar nedeniyle imkansız hale gelmiş, on ikisinde ise çok azalmıştır. Üç katılımcıda aralıksız günlerce süren hıçkırık, üçünde hematemez, üçünde hematüri gelişmiştir. On bir katılımcının halsizlik ve zaman zaman ani ayağa kalkışlarda gelişen göz kararması, hafif başdönmesi dışında ciddi yakınması olmamıştır (Tablo 10).

Tablo 10. Açlık Sırasında Gelişen Yakınma ve Belirtiler (n=67)

^* 39. günde sonlandıran (1) + Yaşamını kaybedenler (4) + Açlık sonlandırıldığında bilinç bozukluğu olan (6) = 11

Nörolojik Yakınma ve Belirtiler:

Elli altı katılımcının öyküsü alınmıştır. Açlık sırasında yaşamını kaybeden dört katılımcı ile Korsakoff sendromu tanısı alan yedi amnestik hasta (39. günde açlığı sonlandırılan katılımcı da dahil) açlık dönemleri hakkında yeterli bilgi alınamadığından değerlendirmeye alınmamışlardır. Işık hassasiyeti kırkbeşinci günde iki, elllili günlerde dokuz katılımcıda başlamış ve hepsi gözlerini ışıktan koruyucu bantlarla kapatmak zorunda kalmışlardır. Altmışlı günlerde ışık hassasiyeti gelişen hastaların on dördünün belirgin, onikisinin ise daha az rahatsız edici yakınması mevcuttur. On dokuz katılımcıda ise ışık hassasiyeti gelişmemiştir. Görmede azalma, bulanık görme dört katılımcıda ellili günlerde başlamış ve birinde açlık sonlandırıldığında tama yakın görme kaybına kadar ilerlemiştir. On birinde ise altmışlı günlerin başında gelişmiştir. Ses hassasiyeti iki katılımcıda ellili günlerde, on dokuzunda ise son haftada başlamıştır. Kulaklarda uğultu, çınlama, motor çalışması vb biçimde ifade edilen tinnitus yakınması ise on yedi katılımcıda mevcuttur. İkisinde ellili günlerin başında, yedisinde altmışlı günlerin başında, sekizinde ise son günlerde başlamıştır. Beş katılımcıda işitme azalması mevcuttur. Bunların ikisi yakınmalarını yüksek sesle konuşulması durumunda veya gürültülü ortamlarda konuşulanları anlamama olarak belirtmişlerdir. On bir katılımcıda kokulara karşı aşırı duyarlılık, bulantı hissiyle birlikte rahatsız edici kokular algılama yakınması gelişmiştir. Parosmi, bir katılımcıda kırklarda başlamış olmasına rağmen diğerlerinde ellili günlerde  başlamıştır. Otuz ikisinde ise belirgin rahatsızlık vermeyen koku hassasiyeti mevcuttur. Bir katılımcı da elli beşinci günden sonra gelişen koku algısında azalmadan yakınmaktadır.

Diğer yakınmalar içinde en genel olanı, uyuşma ve karıncalanma tarzında olan parestezilerdir. Bu yakınmalar katılımcıların dokuzunda ekstremitelerde gelişirken, birinde göğüste lokal bir bölgede, başka bir katılımcıda ise başın sol yarısında gelişmiştir. Uyuşmalara özellikle hareketle ortaya çıkan kramplar ve ekstremitelerde ağrılar eklenmektedir. Son haftada üç hastada oksipital nevralji benzeri, iki hastada yarım zonklayıcı karekterde başağrısı gelişmiştir. Dört katılımcı açlığın son döneminde uykusuzluktan yakınmaktadır (Tablo 11). 

Alınan öykülerden, üç katılımcıda altmış beşinci günde, dördünde altmış yedinci günde diplopi geliştiği öğrenilmiştir. Altısında ise gözlerde özellikle yanlara bakınca ortaya çıkan  görüntünün kayması, okurken satırların birbirine girmesi şeklinde ifade edilen ve nistagmusa bağlı olduğunu düşündüğümüz osilopsi yakınması vardır. Dört katılımcıda ayaktayken bir tarafa çekilme hissi ve devrilme olarak belirtilen dengesizlik yakınması mevcuttur. Her iki yakınma açlığın son birkaç gününde gelişmiştir. Ataksisi olan üç hastada osilopsi yakınması da mevcuttur (Tablo 12).

Tablo 11. Açlık Sırasında Nörolojik Yakınma ve Belirtiler (n=56)

Tablo 12.  Açlık Sırasında Gelişen WA ile İlgili Yakınmalar (n=63)

****

AÇLIK GREVİNİN SONLANDIRILIŞI ve KLİNİK SEYİR

Açlığın sonlandırılış tarzı:

Bayrampaşa Cezaevi’nde 69. günde açlığın sonlandırılmasıyla birlikte öncelikle durumu ağır olanlar olmak üzere birçok katılımcıya damar yolundan  % 20 ve % 5 dekstroz verilmeye başlanmıştır. Sekiz hasta hastanemize sevkedilirken, bir grup hasta da Bayrampaşa Devlet Hastanesi’ne yatırılmıştır. İlk saatlerde hastanemize ulaşan hastaların damar yolundan yaklaşık 500 cc kadar vitamin eklenmemiş % 20 dekstroz almış oldukları gözlemlenmiştir. Bu hastalardaki uygulamaya son verilirken aynı anda cezaevine de müdahale edilerek yeterli vitamin desteği sağlanmadan venöz yoldan dekstroz içeren sıvıların verilmesi önlenmiştir. Bayrampaşa Devlet Hastanesi’nde hospitalize edilenlerin ilk gün için 1 ampul B komplex vitamin (25 mg tiamin içerir) ve venöz yoldan dekstroz aldıkları, ikinci gün oral B1+B6 (750 mg/gün) vitamin preparatının başlandığı öğrenilmiştir. Halsizlik dışında yakınması olmayan veya çok hafif yakınmaları olan on yedi katılımcıya damar yolu açılmamıştır. Beş katılımcı kendilerine başlangıçtan itibaren vitamin eklenmiş serum (1-2 amp. B kompleks) uygulandığını belirtmişlerdir. Yedi katılımcı ise hatırlamamaktadır. Diğerlerinin hepsine (33 katılımcı) vitamin eklenmeden dekstroz verilmiştir. Ayrıca 39. günde açlığı sonlandırılan hastaya da yetersiz vitamin eklenmiş (1-2 amp. B kompleks) serum verilmiştir.

Açlığın sonlandırıldığı ilk dönem WA bulguları:

Açlık sürecinin sonlandırıldığı ilk dönem içindeki WA semptomları, kliniğimizde yatırdığımız (Grup II hastalar) on üç hastanın on ikisi dışındakilerin tümünde (51 katılımcı) kendilerinden ve arkadaşlarından alınan öykülerden elde edilmiştir. Açlık sırasında WA semptomları olan hastalarda, sonlandırmayı takip eden saatler/gün içinde varolan semptomlar ağırlaşmış ve/veya diğer WA semptomları eklenmiştir. Amnestik olmayan ve yeterli öyküsü alınabilen 56 katılımcının on dokuzunda WA semptomları açlık sonlandırıldıktan sonra gelişmiştir. Bilinç bozukluğu/konfüzyonel durum açlık sırasında gelişen yedi hastaya ek olarak, açlık sonlandırıldıktan sonra dört hastada daha gelişmiştir. Açlığın sonlandırılmasını takip eden dönemde on bir hastada  konfüzyonel durum+diplopi+osilopsi+dengesizlik, altısında diplopi+osilopsi+dengesizlik, üçünde osilopsi+dengesizlik, on yedisinde sadece diplopi, osilopsi veya dengesizlik yakınması mevcuttur. Üç katılımcı yakınma tanımlamamalarına karşın muayenelerinde nistagmus saptanmıştır. Otuz dukuzuncu günde açlığı sonlandırılan hasta ise arkadaşları tarafından gözlemlenen konfüzyonel durum ve ataksisindeki düzelmeyi takiben amnezik ve apatik halde kalmıştır (Tablo 13).

Normal beslenmeye geçen ve yeterli tiamin alan (500-750 mg/gün) hastalardaki diplopi yakınması genelde ilk hafta içinde düzelmiştir. Osilopsi yakınmasında ilk on gün içinde belirgin düzelmeler olmuştur. Dengede ise biraz daha geç olmak üzere ikinci hafta, birinci ve ikinci ayda düzelmeler belirtilmiştir. Bu bilgiler hastalardan alınan öykülerle elde edilmiştir. Bir yıllık izlemde ise on üç hastada, 3. ve 6-8. aylarda serebellar ve okuler bulguları içeren progresyon gözlenmiştir. Bu hastalardan dokuzu yatırarak izlediğimiz Grup II hastalarından oluşmaktadır.

Tablo 13. Açlık Sonlandırılışının İlk Döneminde 63 Hastadaki WA Yakınmaları

Birinci Yıl Sonu Klinik Değerlendirme:

Birinci yıl sonunda altmış üç katılımcının elli dokuzu değerlendirilmiştir. Hemen hemen katılımcıların tümünün ortak yakınması özellikle hava sıcaklığının artışıyla belirginleşen halsizlik ve açlık öncesi yaşantılarına oranla efor kapasitelerinin belirgin azalmasıdır. Dispepsi ve zaman zaman olan bulantı-kusmalar da genel yakınmalardandır. Sekiz katılımcı belirgin artmış tükrük salgısından muzdariptir. Üç katılımcı zaman zaman bacaklardaki kramplardan ve uyuşmalardan yakınmaktadır. Yine üç katılımcıda çarpıntı-aritmi atakları olmuştur.  

Saf WA veya WKS gelişen kırk hastanın otuz dokuzu birinci yıl sonunda değerlendirilmiştir. Bir hasta başka cezaevine nakledildiğinden son durumu bilinmemektedir. Saf WA’lı hastaların on biri tamamen düzelmiştir. WKS’li yedi hastanın amnestik durumlarında iki hastadaki orta düzeyden, hafif-orta ve hafif düzeye düzelme dışında anlamlı değişiklik yoktur. Bulguları devam eden yirmisekiz WA ve WKS hastasının yirmi yedisinde ılımlı ve orta düzeyde horizontal nistagmus mevcuttur. İki hastada horizontale ılımlı vertikal nistagmus da eşlik etmektedir. Birinci yıl sonunda on bir hastada, minimal (2 mm kadar) dışa bakış kısıtlılığı mevcuttur. Bu hastalar diplopiden yakınmamaktadır. On bir hastada gövde ataksisi vardır. Bunların üçünde ağır, sekizinde ise günlük yaşam aktivitelerini belirgin etkilemeyecek düzeyde devam etmektedir. Dokuz hastada gövde ataksisine eşlik eden ekstremite ataksisi mevcuttur. Ayrıca yedi hastada dizartri vardır. Altı hastada bulantının eşlik ettiği vertigo yakınması mevcuttur             (Tablo 14).

Tablo 14. Birinci Yıl Sonu Muayenesi WA/WKS Bulguları (n=39)

GRUP IB DEĞERLENDİRMESİ:

Katılımcıların tümü 55. günde ayakta olarak açlığı sonlandırmışlardır. Yedisinde kusmalar, altısında koku hassasiyeti, birinde bulanık görme, ikisinde tinnitus ve birinde inatçı hıçkırık gelişmiştir. Elli beşinci günde açlık sonlandırıldığında bir bölümüne damar yolu açılmıştır. Üç katılımcı vitamin eklenmiş (1-2 amp. B kompleks) serum verildiğini belirtmiştir. Beş katılımcıya vitamin eklenmemiş serum verilmiş ve bunlardan birinde kısa süreli dengesizlik yakınması gelişmiştir. Birinci yıl sonunda bir hastada olan eskiye oranla daha çabuk yorulma, bir diğerindeki dispepsi dışında yakınma saptanmamıştır (Tablo 15).

Tablo 15. Ellibeş Günlük Açlık Süresinde 29 Katılımcıda Gelişen Yakınmalar

GRUP IA ve IB’nin PROGNOZ DEĞERLENDİRMESİ:

Her iki grup açlık sonlandırıldığı dönem ve birinci yıl bulguları geliştirdiğimiz (Gürvit, Gökmen)  “ Açlık Grevcileri Özürlülük Ölçeği ” üzerinden değerlendirilmiştir (Tablo 16).

Tablo 16. Açlık Grevcileri Özürlülük Ölçeği

Açlık sonlandırıldığı dönemde Grup IA’da orta ve ağır düzey olarak kabul edilen evre 2 ve üzerinde yirmi beş hasta vardır. Birinci yıl sonunda ise ağır ve orta düzeyde on hasta kalmıştır. Açlık sonlandırıldığı dönemde yakınması olmayan on bir katılımcıya, yedi katılımcı daha eklenmiştir. WA gelişenlerde yüksek oranda sadece ılımlı nistagmus kalmıştır. Ayrıca açlık sırasında bulantı, kusma vd. yakınmaları belirgin olan hastalarda birinci yıl sonunda da benzer yakınmalar mevcuttur (Tablo 17).

Tablo 17. “Açlık Grevcileri Özürlülük Ölçeği” ile Grup IA ve IB Değerlendirmesi

Birinci yıl sonunda Grup IA’da WA/WKS bulgusu taşıyan yirmi sekiz hasta kalmıştır. Bunların altısı kadın, yirmi ikisi erkektir. Erkeklerin 10’u orta ve ağır evre olarak kabul edilen evre 2 ve 3’te yer almaktadır. On ikisi ise evre 1a ve 1b’dedir. Kadınların ise tümü en hafif WA bulguları olan evre 1a’da yer almaktadır. Kadınların WA’dan daha hafif etkilendikleri istatiksel olarak da gösterilmiştir (p< 0.02). Sonuç olarak, uzun süreli açlık sonrası gelişen WA/WKS morbiditesinin erkeklerde daha ağır olduğu, kadınların ise daha az olarak etkilendikleri ve daha iyi düzelme gösterdikleri söylenebilir.

AÇLIK SÜRECİNDE GERÇEKLEŞEN VÜCUT AĞIRLIĞI KAYBININ DEĞERLENDİRMESİ:

Grup IA: Açlık sürecinin başlangıcında 71.00±12.40 kg (50-105) ağırlık ve 172.06±8.94 cm (155-190) boy ortalamasına sahip olan katılımcılar, açlık sürecinde ortalama 21.53±5.41 kg (13-35) kaybetmişler, ağırlıkları da ortalama 49.44±8.82 kg (36-74) düzeyine düşmüştür. Katılımcıların % 30.19±4.82 kg ağırlık kayıpları olmuştur. Başlangıç BMI (vücut kütle indeksleri) 23.91±3.23, açlık süreci sonlandırıldığında sahip oldukları ağırlık ile hesaplanan BMI değerlerinin ortalaması ise 16.60±2.30 (11.8-22.8) olarak bulunmuştur. BMI kaybı 7.30±1.72, yüzdesi ise 30.11±4.95 olarak hesaplanmıştır. Bu grupta yer alan üç katılımcının açlık sonrası BMI değerleri 20 kg/m² ve üzerindedir      (20.05-22.8). Bu katılımcılar başlangıçta 100 kg ve üzeri ağırlığa sahip olanlardır. Aynı şekilde bu katılımcılar açlık süreci sonlandığında halen 70 kg üzerinde (70-74) ağırlığa sahiptirler ve açlık süresince en fazla ağırlık (30-35 kg) kaybı olan katılımcılardır         (Tablo 18).

Grup IB: Açlık başlangıcında ağırlık ortalaması 69.0±4.83,  boy ortalaması 171.43±6.68 cm olarak hesaplanmıştır. Açlık sonlandırıldığında 51.57±4.65 kg ortalama ağırlığına sahip olan katılımcılar ortalama 17.43±2.7 kg (13-21) kaybetmişlerdir. Ağırlık kayıpları % 25.28±3.79 olarak bulunmuştur. Açlık başlangıcında 23.53±2.04 olan BMI ortalama değeri, açlığın sonlandırıldığı elli beşinci günde 17.51±1.14 (16-19.3) ortalama düzeyine düşmüştür. Bu gruptakilerin tümünün açlık sonrası BMI değerleri kabul edilebilir sınırın altındadır. Kaybedilen BMI değeri 6.02±1.48, yüzdesi ise 25.31±4.85 olarak hesaplanmıştır (Tablo 18).

Tablo 18. Grup IA ve IB Vücut Ağırlık Kayıplarının Değerlendirmesi ve İstatiksel Karşılaştırılması

^*BMI= Ağırlık (kg) / [boy (m)]  ²        

^** AD= p değeri > 0 .05 için kullanılmıştır ve istatiksel olarak anlamlı farklılık olmadığını belirtir.

Grup IA ve IB katılımcılarının açlık öncesi ağırlık, BMI ve boylarının ortalamaları birbirine yakın değerler içermektedir. Ayrıca istatiksel olarak da anlamlı farklılık bulunmamıştır (sırasıyla; p< 0.87, p< 0.97 ve p< 0.80). Açlık bitimindeki ağırlık ve BMI değerleri ve BMI kaybı arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık olmamasına rağmen (sırasıyla; p< 0.28,  p< 0.13 ve p< 0.09), IA grubunda daha fazla kayıp mevcuttur. Her iki grubun açlık sırasındaki ağırlık kaybı ile BMI ve kaybedilen ağırlığın yüzdelerinin ortalamaları arasında belirgin fark mevcuttur. Aynı zamanda bu farklılık istatiksel olarak da anlamlı bulunmuştur (sırasıyla; p< 0.04, p< 0.04 ve p< 0.01) (Tablo 18)

GRUP IA İÇİN AÇLIK SÜRECİNDE KAYBEDİLEN AĞIRLIĞIN GELİŞEN KLİNİK TABLOLAR ÜZERİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRMESİ:

Açlık Boyunca Ağır Bulguları Olan Katılımcılar (Ölüm ve Bilinç Bozukluğu) ile Belirgin Yakınması Olmayan Katılımcıların Karşılaştırılması:

Açlık sürecinde dört katılımcı yaşamını kaybetmiş, bir katılımcı erken dönemde kötüleşmiş ve açlığı sonlandırılmış, altı katılımcının da durumu iyice ağırlaşmıştır. Bu on bir katılımcının hepsinin ağır ve sürekli kusmalar nedeniyle sıvı alamaz hale geldikleri, izleyen günlerde bilinç bulanıklığı geliştiği öğrenilmiştir. Bu tablonun gelişiminden yaklaşık 7-10 gün sonrasında ise dört katılımcı yaşamını kaybetmiştir. “Açlık Grevcileri Özürlülük Ölçeği”nin 4 ve 5. evrelerinde yeralan bu katılımcılarla aynı sayıdaki katılımcı ise açlığı ayakta sonlandırmıştır. Bu katılımcıların halsizlik, zaman zaman ani ayağa kalktıklarında olan başdönmesi gibi hafif yakınmaları olmuştur. Bu grupta kusmalar hemen hemen hiç olmamıştır ve açlık süresinde sıvı alımları yeterlidir.

İki uçta yer alan bu iki grup hastanın açlık başlangıcı ve bitimindeki ağırlık ve BMI değerleri arasında istatiksel anlamlı farklılık bulunmamıştır. Kaybedilen BMI değeri ve yüzdesi kliniği ağır hastalarda daha yüksek bulunmasına rağmen istatiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır. Aynı şekilde açlık süresinde toplam kaybedilen ağırlık miktarları da istatiksel olarak farklı değildir, ancak kliniği ağır olan grupta daha fazla tartı kaybı olmuştur (ortalama kaybedilen ağırlık; 22.50±2.46 ve 19.11±5.28). Kaybedilen ağırlık yüzdeleri arasında ise belirgin olan farklılık, istatiksel olarak da anlamlı bulunmuştur  (p< 0.004) (Tablo 19, Şekil 2).

Yaşamını kaybeden dört katılımcı ise açlık başlangıcında 72.00±8.76 kg ağırlık ile    25.22±1.86 BMI ortalamalarına sahiptiler. Açlığın bitiminde ise 50.75±7.41 ağırlık ve 17.67±1.59 BMI değerleri mevcuttu. Bu dört katılımcının ölünceye kadar kaybettikleri toplam ağırlık 21.50±1.73 kg, yüzdesi ise 29.98±1.29’dur.  BMI değerinde ise ortalama 7.54±0.33 olan kaybın yüzdesi 29.98±1.27 olarak hesaplanmıştır.

Tablo 19. Ağırlık Kaybı ile Açlıktan Etkilenme Derecesinin Karşılaştırılması

*Erken kötüleşen (39.  günde) hasta değerlendirmeye alınmamıştır.

Şekil 2. Her İki Grup Hastalarının Kaybedilen Ağırlık Yüzdeleri (ağır; n=10  hafif; n=11)

WA/WKS ile Açlık Sürecinde Kaybedilen Ağırlık/BMI İlişkisinin İstatiksel Değerlendirmesi:

WA/WKS gelişenler, WA gelişmeyenlere göre daha fazla ağırlık kaybetmiş ve daha düşük açlık sonu BMI değerlerine sahip görünseler de aradaki fark istatiksel olarak anlamlı değildir (sırasıyla; p< 0.21, p< 0.44). Ancak kaybedilen BMI değeri ve yüzdesi ile kaybedilen ağırlık yüzdesi istatiksel olarak da anlamlı derecede farklı bulunmuştur (sırasıyla; p< 0.02, 0.02 ve p< 0.02) (Tablo 20).

Tablo 20. WA Gelişimi ile Kaybedilen Ağırlık/BMI İlişkisinin İstatiksel Değerlendirmesi (n=62)

*     39. günde açlığı sonlandırılan hasta değerlendirmeye alınmamıştır.

**     Ağırlıkları elde edilemeyen iki katılımcı değerlendirmeye alınmamıştır.

Aynı değerlendirmeler, saf WA ile WKS alt gruplarında tekrarlanmıştır. WKS’li grup daha fazla BMI ve ağırlık kaybetmiş ve kaybedilen ağırlık yüzdeleri daha fazla olsa da, bu parametreler ile açlık bitimi BMI değerleri ve yüzdesi açısından her iki grup için istatiksel anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (sırasıyla; p< 0.24, p< 0.06, p< 0,24 ve p< 0.24, p< 0.82) (Tablo 21).

Tablo 21. Saf WA ve WKS Alt Gruplarında Kaybedilen Ağırlık ve BMI İlişkisinin İstatiksel Değerlendirmesi (n=39)

*  39. günde açlığı sonlandırılan hasta değerlendirmeye alınmamıştır.

BAYRAMPAŞA CEZAEVİ  MORBİDİTE ve MORTALİTE DEĞERLENDİRMESİ:

Birinci yıl sonu muayeneleri temel alındığında, açlık sürecinde ölüm gerçekleşmezse WA ve WKS anlamlı kalıcı tek bulgu olarak görünmektedir. Bu nedenle Bayrampaşa Cezaevi morbidite değerlendirmesi bu bulgular üzerinden yapılmıştır. Grup IA’da % 5.97   oranında mortalite ve % 59.70 oranında morbidite (WA veya WKS) saptanmıştır. Grup IB'de ise mortalite gelişmemiştir. Sadece bir katılımcıda açlık sonlandırılmasını takiben kısa süreli dengesizlik yakınması olmuştur (Tablo 22).

Tablo 22.  Bayrampaşa Cezaevi Morbidite ve Mortalite Değerlendirmesi          

BAYRAMPAŞA CEZAEVİ VE TÜM EKİP I’in CİNSİYET AÇISINDAN DEĞERLENDİRMESİ:

Bayrampaşa Cezaevi grevcileri 53 erkek, 14 kadından oluşmaktadır. Açlık sürecinde dört erkek (% 7.65) ölmüş, yedisinde (% 13.21) KS olmak üzere toplam otuz erkek katılımcıda (% 56.60) WA/WKS gelişmiştir. Kadın katılımcılar arasında ölen yoktur, on kadında (% 71.4) sadece saf WA görülmüştür. Kadınlarda WA gelişimi yüksek oranda olmasına rağmen Bayrampaşa özelinde birinci yıl sonunda klinik olarak tümü  “Açlık Grevcileri Özürlülük Ölçeği”nin (Bkz. Tablo 16) 1a ve 0.5 evrelerinde, iyi düzelme gösterenler arasında yer almışlardır (Tablo 23).

Tüm cezaevlerinde 67 ve 69 gün açlık süresi olan iki yüz yirmi katılımcının kırk sekizi kadın, yüz yetmiş ikisi erkekdir. Eylemin 63 (1 katılımcı), 65 (1 katılımcı), 66 (1 katılımcı), 67 (3 katılımcı), 68 (2 katılımcı) ve 69. günlerinde (4 katılımcı) toplam on iki katılımcı yaşamını kaybetmiştir. Bayrampaşa dışındaki diğer cezaevlerinde açlık grevi iki gün geç başlatıldığından yukarıda belirtilen ölümler açlığın 61 (1 katılımcı), 65 (4 katılımcı), 66 (2 katılımcı), 67 (3 katılımcı), 68 (1 katılımcı) ve 69. günlerinde (1 katılımcı) gerçekleşmiştir. Ölen on iki katılımcıdan on biri erkek, biri kadındır. Erkeklerde ölüm oranı % 6.4, kadınlarda ise % 2.1 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 23). Yaşamını kaybeden bu on iki grevcide ortalama yaşam süresi 65.9 gün olarak hesaplanmıştır. Nekropsileri değerlendirilen altı olgunun yaş ortalaması 31.3 yıl, yaşam süresi 66.3 gün olarak hesaplanmıştır.

Tablo 23. SAG ve ÖO Sırasında Gerçekleşen Mortalite ve WKS/ WA Gelişiminin Cins Olarak Karşılaştırılması

Kadın ve erkek katılımcıların, açlık öncesi boy ve ağırlık ortalama değerleri ile açlık süresinde kaybedilen toplam ağırlık ve bitimindeki ağırlıkları arasında belirgin farklılık mevcuttur. Ancak BMI başlangıç ve bitiş değerleri ile kaybedilen BMI değeri ve yüzdesi, kaybedilen ağırlık yüzdesi birbirine yakın değerler içermektedir. Bu parametreler için kadın ve erkekler arasında istatiksel olarak da anlamlı farklılık bulunmamıştır (Tablo 24).

Tablo 24. Grup IA Kadın ve Erkek Katılımcılarının Ağırlık, Boy ve BMI Değerleri