Hayvan Deneyleri Hakkındaki Yönetmeliğe Dava Açıldı

Deney hayvanları ile yapılacak olan bilimsel araştırma, test, eğitim, öğretim gibi temel etkinliklerde kullanılan yöntem ve materyaller ile ilgili etik kuralların belirlenmesi, araştırma ve çalışma başvurularının incelenmesi, izin verilmesi, sonlandırılması ve işlemlerin denetlenebilirliğinin sağlanması amacıyla çıkarılan Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik 15.02.2014 gün ve 28914 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Yönetmeliğin bazı maddeleri, ulusal ve uluslararası hukuksal düzenlemelerle güvence altına alınmış temel hayvan haklarına aykırı olduğu gibi, Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu’nun ve Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu’nun oluşumu da hukuka aykırılıklar içermektedir. Bu nedenle Türk tabipleri Birliği tarafından, söz konusu  hukuka aykırılıkların giderilmesi için dava açılmıştır.

Açılan davada temel olarak;

  • Etik kurallara uygunluğun sağlanması ve denetlenebilmesi için veteriner sağlık ürünlerine pazarlama yetkisi verilebilmesi için gereken klinik deneyler de dahil olmak üzere hayvan deneylerinin tümünün kapsamda tutulması gerekeceği,
  • Etik ilkelerin amaca uygun olarak belirlenmesinde gerek HADMEK ve gerekse HADYEK’te deontoloji ve etik uzmanlarına yer verilmesi ve bu kurullarda ayrıca yapılacak deneye en uygun türün seçilebilmesi için bir biyolog ve/veya zooloğun da bulunması gerekeceği,
  • Hayvan üretip üzerinde deney yapan, deney hayvanlarının ticaretini yapan, doğası gereği kamu yararı değil, kar elde etmek amacı ile kurulmuş bulunan özel şirketlerin, gerekli uzmanlık ve alt yapı şartlarını sağlayamayacaklarından, çıkar çatışmalarından uzak kalmaları mümkün olamayacağından ve her türlü etkenden bağımsız karar veremeyeceklerinden kendi bünyelerinde etik kurul kurmalarına izin verilmemesi gerekeceği, 
  • Hayvanların ağır acı, stres ya da buna denk eziyet veren deneylerde kullanılabileceğine ilişkin düzenleme, Yönetmeliğin dayanağı olan Hayvan Hakları Kanunu’na ve Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne aykırı olduğundan ana kuralın, bu tür deneylerde hayvanların kullanılamayacağı şeklinde olması gerektiği, zorunlu olarak kullanılması gerekiyorsa bunun sağlam bilimsel gerekçelere dayandırılması gerekeceği,
  • Kedi, köpek gibi evcil sokak hayvanlarının, “sağlık ve refahı ile ilgili çalışmalara ihtiyaç duyulması, çevre, insan ve hayvan sağlığına karşı ciddi tehlike oluşturması ve çalışmanın amacının sadece başıboş hayvan kullanılarak gerçekleştirilebileceğine dair bilimsel gerekçeler sunulması” hallerinde deneylerde kullanılabileceğine ilişki düzenleme, suiistimale son derece açık olduğundan ve sokak hayvanlarının haklarını, sağlık ve yaşam güvencelerini ortadan kaldırdığı

düşünceleri savunularak ilgili maddelerin iptali istenmiştir.

Dava dilekçesinde ayrıca, deney hayvanının türüne bakılmaksızın tüm projelerin geriye dönük olarak değerlendirilmesi gerekeceği ve Yönetmelikte yer verilen yaptırım düzenlemelerinin de son derece yetersiz olduğu dile getirilmiştir.